نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی به قالیباف درباره طرح ملی هوش مصنوعی
سرنوشت پیچیده ساختار هوش مصنوعی در کشور از مصوبه شورا تا طرح مجلس
بی بی سرور: در حالیکه توسعه هوش مصنوعی به یکی از اولویت های کلان کشور تبدیل گشته است، اختلاف دیدگاه ها در رابطه با ساختار، اختیارات و نحوه پیشبرد این حوزه بازهم ادامه دارد و در جدیدترین تحول، شورایعالی انقلاب فرهنگی طی نامه ای رسمی به رئیس مجلس شورای اسلامی خواهان توقف بررسی «طرح ملی توسعه هوش مصنوعی» در مجلس تا زمان برگزاری جلسه مشترک میان نهادهای ذی ربط شده است. این نامه در حالی ارسال شده که دولت و معاونت علمی ریاست جمهوری اعلام نمودند ماموریت های هوش مصنوعی از راه ستاد ملی هوش مصنوعی درحال اجراست و نیازی به ایجاد سازمان جدید نیست.
به گزارش بی بی سرور به نقل از ایسنا، در سالیان اخیر، هوش مصنوعی به یکی از ستون های اساسی تحول فناوری در جهان تبدیل گشته است. از مدلهای زبانی بزرگ گرفته تا سیستم های بینایی کامپیوتری، از شبکه های عصبی پیشرفته برای داده کاوی تا کاربردهای هوش مصنوعی در پزشکی، کشاورزی، زیست محیطی و خدمات عمومی، همه و همه نشان دهنده این هستند که کشورهایی که بتوانند این تحول را قبول کنند و بسترهای لازم را فراهم نمایند، در رقابت جهانی پیشرو خواهند بود.
در سطح بین المللی، کشورها برای به دست آوردن نرم افزارها و زیرساخت های محاسباتی قوی، تامین داده های بزرگ، آموزش نیروی انسانی متخصص و نیز تدوین مقررات اخلاقی و قانونی تلاش می کنند. این موارد شامل محافظت از داده های شخصی، تضمین شفافیت الگوریتم ها، پیشگیری از تبعیض و سو استفاده و همین طور اطمینان از ایمنی و قابل اعتماد بودن سیستم ها در کاربردهای حساس است.
در ایران هم در سالیان اخیر تحرکات قابل توجهی در عرصه هوش مصنوعی دیده شده است که میتوان این گونه برشمرد:
سند ملی توسعه هوش مصنوعی و چارچوب های راهبری
دولت ایران با تصویب «سند ملی توسعه هوش مصنوعی» و تشکیل کمیته های راهبری و مرکز ملی هوش مصنوعی، ایجاد چارچوب قانونی و سیاستگذاری کلان را برای هدایت توسعه این فناوری آغاز نموده است.
پلتفرم ملی هوش مصنوعی
یکی از پروژه های اخیر، رونمایی از نسخه آزمایشی یک پلت فرم ملی هوش مصنوعی است (که متن باز است و با زیرساخت کشور بومی سازی شده) که حتی در شرایط قطعی اینترنت نیز قابلیت عملکرد دارد.
پارک هوش مصنوعی در تهران
برنامه ریزی شده است گزینه ای برای ایجاد «پارک هوش مصنوعی» در تهران طی دو سال آینده تا فضای عملی برای توسعه پروژه های AI، همکاری دانشگاه و بخش خصوصی، کاربردهای عملی و زیرساخت لازم فراهم گردد.
افزایش حمایت مالی از پروژه ها و زیرساخت ها
بودجه قابل توجهی (برای مثال اختصاص حدود ۱۱۵ میلیون دلار) برای پشتیبانی از پروژه های تحقیقاتی هوش مصنوعی در دانشگاه ها و مراکز خصوصی اختصاص یافته است تا مواردی مانند پژوهش و توسعه، تجاری سازی و تجهیز زیرساخت ها تسهیل شود.
کاربرد در بخش دولت و خدمات عمومی
برنامه هایی جهت استفاده از هوش مصنوعی در تعدادی وزارت خانه ها و سازمان های دولتی درحال اجراست؛ برای نمونه استفاده از دستیاران هوش مصنوعی در ۱۰ وزارت خانه برای هوشمندسازی فرآیندها و بهبود خدمات عمومی.
با آنکه دولت و خصوصاً معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری کوشش های گوناگونی در راستای قانون گذاری و توسعه هوش مصنوعی داشته است، در بعضی موارد اختلاف نظر میان مجلس و دولت پدید آمده است.
مساله قانون یا طرح ملی هوش مصنوعی
مجلس با این نگاه که ضروریست طرحی ملی در مجلس تصویب شود تا چارچوب قانونی هوش مصنوعی تثبیت شود، وارد شده است. برخی نمایندگان اعتقاد دارند دولت تعلل کرده یا اختیارات لازم را برای اجرای قانون ندارد.
اختیارات و ساختار مدیریتی
یکی از موضوعات مطرح اینست که آیا نهاد هوش مصنوعی باید کاملا مستقل باشد (با اختیارات اجرائی و نظارتی مشخص)، یا زیر نظر معاونت علمی یا وزارت خانه ای باشد. نمایندگان مستقل سازی را به علل سرعت عمل، شفافیت و پاسخگویی بهتر ترجیح می دهند. دولت اما نگران دوگانگی ساختاری و افزون شدن وظایف است.
سیاست های مالی و بودجه ای
اختلاف هایی در رابطه با میزان اختصاص بودجه، نحوه هزینه کرد، شفافیت منابع مالی و نظارت بر اجرای پروژه ها وجود دارد. مجلس بعضاً خواهان اختصاص بودجه های قانونی مشخص در لایحه ها و تصویب آنهاست تا اجرای اقدامات با پیوست مالی مشخص صورت گیرد.
ضرورت سرعت و واکنش به موقع
نمایندگان برخی اوقات دولت را به کندی در عرضه لایحه یا اجرای طرح ها متهم می کنند، به این علت که اعتقاد دارند فناوری هوش مصنوعی فرصتی است که اگر عقب بیفتد، رقبای منطقه ای پیشی می گیرند. دولت گاهی تاکید دارد که باید بررسی فنی، ایمنی، اخلاقی و زیرساختی کامل باشد که این موجب تأخیر می شود.
ملاحظات حقوقی، اخلاقی و امنیتی
مسایل در ارتباط با حریم خصوصی، امنیت داده، مسؤولیت الگوریتم ها و سو استفاده ها نیز در مجلس مطرح شده اند. برخی نمایندگان خواستار وجود مقررات دقیق تر در این عرصه هستند. دولت نیز می پذیرد این موضوعات مهم اند، اما اعتقاد دارد باید هماهنگی بین دستگاهها صورت گیرد و زیرساخت قانونی مسؤولیت ها تعیین شود.
ساختار سازمان هوش مصنوعی و نامه شورای انقلاب فرهنگی به مجلس
در صورتیکه بنا بر اعلام سخنگوی دولت، وظایف و مأموریت های در رابطه با توسعه هوش مصنوعی در چارچوب «یک ستاد» و نه سازمان از طرف معاونت علمی ریاست جمهوری پیگیری می شود و کلیه اقداماتی که در این عرصه انجام شده و در بالا به آن اشاره شده از طرف ستاد هوش مصنوعی و در معاونت علمی در حالی پیگیری است.
اما باردیگر و در ایام اخیر و در شرایط فعلی زمزمه هایی از بازگرداندن و فعال شدن سازمان هوش مصنوعی و کلیه ساختار نیروی انسانی آن مطرح شده و در مجلس نیز به آن اشاره شده است. این رویکرد بیشتر به علت مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی بر اساس تاسیس سازمان هوش مصنوعی است، ولی با طرح مساله پیگیری هوش مصنوعی در مجلس شورای اسلامی، از طرف این شورا نامه ای به شخص دکتر محمدباقر قالبیاف، رئیس مجلس بر اساس توقف این مورد در این نهاد ارسال شده است. در متن سند به این گونه آمده است:
"شماره ۱۴۰۴/۱۴۸۵۴ / دش
تاریخ ۱۴۰۴/۰۷/۲۱
اندیشمند ارجمند جناب آقای دکتر محمد باقر قالیباف
رئیس محترم مجلس شورای اسلامی
با سلام و احترام ضمن آرزوی سلامتی و دوام توفیقات بیش از پیش الهی؛ همانگونه که استحضار دارید توسعه پتانسیلهای کشور در عرصه هوش مصنوعی به جد از طرف مقام معظم رهبری مدظله العالی مورد تاکید قرار گرفته است که در این جهت شورایعالی انقلاب فرهنگی ماده واحده تشکیل شورای ملی راهبری و سازمان ملی هوش مصنوعی و سند ملی هوش مصنوعی را در جلسه ۹۰۱ مورخ ۱۴۰۳/۰۳/۲۹ تصویب و ابلاغ نموده است. همین طور هیات محترم وزیران در سند ستاد فناوری و کاربرد هوش مصنوعی را در جلسه ۱۴۰۴/۰۲/۲۴ تصویب و ابلاغ نموده است.
در این جهت با عنایت به مصوبات شورایعالی انقلاب فرهنگی و هیات وزیران در زمینه هوش مصنوعی از یک سو و تجربه یک سال قبل و نظرات کمیسیون های تخصصی ذی ربط مجلس شورای اسلامی دراین خصوص از طرف دیگر، خواهشمند است در صورت صلاحدید دستور فرمائید تا زمان بررسی جامع موضوع در جلسه مشترک کمیسیون های مربوطه مجلس شورای اسلامی، دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهوری طرح ملی توسعه هوش مصنوعی از دستور کار مجلس محترم شورای اسلامی بیرون برود.
والأمر الیکم
حسین خسروپناه"
اختلاف نظر میان دولت، مجلس و شورایعالی انقلاب فرهنگی در رابطه با نحوه پیشبرد سیاستهای در رابطه با هوش مصنوعی، نشان دهنده اهمیت راهبردی و حساسیت بالای این حوزه در سطح ملی است. از یک سو، مجلس با هدف ایجاد چارچوب قانونی و تثبیت چارچوب های اجرائی، بر ضرورت تصویب طرح ملی توسعه هوش مصنوعی تاکید دارد و از طرف دیگر، دولت و شورایعالی انقلاب فرهنگی اعتقاد دارند که با عنایت به مصوبات موجود و تشکیل «ستاد ملی هوش مصنوعی» در معاونت علمی و فناوری، موازی کاری قانونی می تواند مانع هماهنگی و تمرکز اقدامات شود.
نامه اخیر دبیر شورایعالی انقلاب فرهنگی به رئیس مجلس، بر اساس توقف بررسی طرح مجلس تا برگزاری نشست مشترک میان کمیسیون های تخصصی، دبیرخانه شورا و معاونت علمی، مبین کوشش برای پیشگیری از تداخل تصمیم گیری ها و یکپارچه سازی سیاستها در راه توسعه ملی هوش مصنوعی است.
به نظر می رسد در شرایط کنونی، آن چه بیشتر از هر چیز اهمیت دارد، تدوین یک نقشه راه جامع، هماهنگ و عملیاتی است که ضمن استفاده از ظرفیتهای هر سه نهاد، مسیر توسعه هوش مصنوعی را از چالش های ساختاری، موازی کاری و تعارض نهادی دور نگه دارد تا کشور بتواند از فرصت تاریخی این فناوری تحول آفرین به صورت مؤثر بهره مند شود.
به اجمال، از مدل های زبانی بزرگ گرفته تا سیستم های بینایی کامپیوتری، از شبکه های عصبی پیشرفته برای داده کاوی تا کاربردهای هوش مصنوعی در پزشکی، کشاورزی، زیست محیطی و خدمات عمومی، همه و همه نشان دهنده این هستند که کشورهایی که بتوانند این تحول را بپذیرند و زمینه های لازم را فراهم نمایند، در رقابت جهانی پیشرو خواهند بود. برنامه هایی برای استفاده از هوش مصنوعی در تعدادی وزارت خانه ها و سازمان های دولتی در حال اجراست؛ برای مثال استفاده از دستیاران هوش مصنوعی در ۱۰ وزارت خانه برای هوشمندسازی فرآیندها و بهبود خدمات عمومی. در این جهت با توجه به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و هیأت وزیران در زمینه هوش مصنوعی از یک سو و تجربه یک سال قبل و نظرات کمیسیون های تخصصی ذی ربط مجلس شورای اسلامی دراین خصوص از سوی دیگر، خواهشمند است در صورت صلاحدید دستور فرمائید تا زمان بررسی جامع موضوع در جلسه مشترک کمیسیون های مربوطه مجلس شورای اسلامی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور طرح ملی توسعه هوش مصنوعی از دستور کار مجلس محترم شورای اسلامی بیرون برود.
مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان بی بی سرور در مورد این مطلب